Jeanette Vergouwen-de Caluwe
Een donkere bioscoopzaal, een groot doek waarop de kleuren rood en zwart overheersen. Synchroon met de muziek verschijnt telkens de tekst van het libretto van de opera Salome. Vooraan op het podium een zwarte vleugelpiano en twee musici in een zwarte outfit in een rode gloed.
Foto: Jon Slabbekoorn
Een bijna magisch beeld. Richard Strauss schreef zijn opera Salome in een periode dat Europa tweemaal een mondiale oorlog uitvocht. De tekst voor dit Bijbelverhaal werd door Oscar Wilde bewerkt tot een toneelstuk, de machtige orkestpartituur werd onder handen genomen door violist Mathieu van Bellen en pianist Mathias Halvorsen. De Nederlandse première van deze bewerking vond 06 juni 2024 plaats in bioscoopzaal de Koning van Engeland in Hulst. De uitvoering diende als opmaat van het Scaldis Kamermuziek Festival dat in het laatste weekend van Juni plaatsvindt.
Het was een adembenemende vertolking van een opera waarin de twee musici de muziek van R. Strauss terugbrachten tot een intensiteit die de toehoorders raakte. Hoe knap om de essentie van deze muziek, die je normaal hoort door een volledig orkest, te vertolken met viool en piano. Fenomenaal is de prestatie van deze twee musici die honderd minuten lang de spanning opbouwden en vasthielden.
Het visuele aspect (drama op het toneel, dans en kostuums) ontbreekt, maar alles wordt door Van Bellen en Halvorsen teruggebracht naar pure klank. En toch, door deze vertolking (met behulp van de geprojecteerde tekst) roep je als toehoorder zelf beelden op. Je ervaart de emotionele gevoelens van Jochanaän (Johannes de Doper) en Salome. Je voelt de haat van Herodias en de angst van Herodus. De dissonanten snijden en de zachte zwoele tonen strelen.
De spanning wordt tijdens de ‘ontmoeting’ tussen Salome en Jochanaän opgevoerd, de plechtige akkoorden en de rustige melodie in de pianopartij drukken de sereniteit van Jochanaän uit en de melodie de gemoedstoestand, van geagiteerd tot smachtende liefde van Salome wordt meesterlijk uitgedrukt door de viool. Als de tekst ‘jouw vlees is zo koel als ivoor’ verschijnt, voel je als het ware de temperatuur dalen. Hoe vleiend klinken de tonen als Salome aangeeft dat ze hem wil kussen, en hoe sprekend verandert die emotie in wanhoop door de dalende lijnen in de melodie.
De (rode) schijnwerper komt vol te staan op de musici als Salome de Dans van de Zeven Sluiers danst voor Herodus. De dans is afwisselend, wild, wiegend zacht, vleiend en zwoel. Als het tempo wordt opgevoerd is de heftige hartstocht voelbaar. Hoe knap dialogeerden de instrumenten tijdens de confrontatie tussen Herodus (angstig en weigerachtig) en Salome (stellig en veeleisend). En dan het slot, de scene waarin Salome in gedachten verzonken kijkt naar het afgehakte hoofd van Jochanaän, zijn mond kust en dan stelt dat het geheim van de liefde groter is, dan het geheim van de dood.
Het was doodstil in de zaal na de laatste tonen. De muziek had gesproken, de musici hadden een duidelijke boodschap overgebracht. Daar word je echt vol bewondering stil van.
Voor meer informatie over het vervolg van Scaldis Kamermuziek Festival 2024 zie
28 juni, Café Het Verdronken Land, Emmadorp
29 juni, Hof te Zandekerk, Kloosterzande
30 juni, Koning van Engeland, Hulst (ochtend) Porgy en Bess, Terneuzen (middag)
